Word je eerder ziek van ratten dan van kakkerlakken?

Deze vraag werd ons gesteld door een van onze klanten.
Een goede vraag!
Echter zijn verschillende aspecten van belang, onder meer; het plaagdier, de mate van besmetting, de ziekteverwekker en de weerstand van de ontvanger.
Een gezond iemand zal meer weerstand hebben dan bijvoorbeeld, zieke mensen, ouderen of kleine kinderen.
Om deze vraag te beantwoorden dient de vraag dus in een breder perspectief te worden gezet.

Binnen de plaagdierbranche hebben wij het niet over ziekten die plaagdieren kunnen overbrengen maar wordt gekeken naar gezondheidsrisico’s die zij kunnen veroorzaken.
Het wordt wel een erg breed en lang verhaal om bij elk plaagdier de juiste ziekteverwekker(s) op te noemen.
Veel plaagdieren o.a. (tijger)muggen en teken dragen ziekteverwekkers bij zich.
Ook kunnen ze soms bij mensen allergieën veroorzaken.
Over ziekten die in het algemeen kunnen worden overgebracht is al genoeg geschreven, (wetenschappelijk) onderzocht en gepubliceerd. Wij zullen ons beperken tot de gezondheidsrisico’s die ratten en kakkerlakken kunnen veroorzaken.

Overdracht van gezondheidsrisico’s

Een ziekte die overgaat van een dier op een mens wordt ook wel een zoönose genoemd
Een zoönose kan op een aantal verschillende manieren naar de mens worden overgebracht:

• Via dierlijk voedsel (vlees, vis, eieren)‏
• Door direct contact met dieren (urine ratten -> ziekte van Weil)‏
• Via voedsel van niet-dierlijke oorsprong (ongewassen groente)‏
• Via insecten (teken -> ziekte van Lyme)‏
• Via omgeving (bijv. water/grond)‏.

Knaagdieren en hun gevaren (ratten en muizen)

De builenpest heeft ervoor gezorgd dat enorm veel mensen stierven, in vijf jaar stierf ruim één derde van de toenmalige wereldbevolking. Overigens komt de ziekte ook nu nog in bepaalde delen van de wereld (India, China, Afrika, Noord- en Zuid-Amerika) voor. Ieder jaar worden er nog een paar duizend mensen door de ziekte getroffen.
De meeste mensen weten nu wel dat de ziekte via ratten wordt verspreidt, in die tijd vooral zwarte ratten (bruine ratten kwamen pas in de 17e eeuw vanuit Noord-Europa naar Nederland). Op deze ratten leefden vlooien en die vlooien verspreidden de bacterie Yersinia pestis, mede door de slechte hygiëne.
De cyclus van de builenpest ziet er als volgt uit: een vlo drinkt geïnfecteerd rattenbloed.
De bacterie vermenigvuldigt zich in de vlo. Als de vlo vervolgens een mens bijt, spuugt hij de bacteriën uit in de open wond. Hierdoor raakten de mensen weer besmet en ontstaan de builen. Als de pestbacterie uiteindelijk de longen bereikt kan er long pest ontstaan. Dit is van mens op mens overdraagbaar, door kleine druppeltjes die bij het hoesten vrijkomen.
Knaagdieren kunnen ook veel andere ziekteverwekkers bij zich dragen. Zo zijn onder meer hantavirussen berucht. Sommige van deze hantavirussen kunnen leiden tot ziekten bij de mens. Overdracht vindt plaats door contact met kleine zwevende deeltjes uit de –verdroogde- uitwerpselen van knaagdieren (urine/mest) of door wondjes op de huid. Er is het idee dat het voorkomen van Hantavirussen bij knaagdieren sterk soortafhankelijk is. In de Verenigde Staten komt de ziekte Hantavirus Pulmonary Syndrome (HPS) voor. Vooral de hertmuis (Peromyscus maniculatus) en de katoenrat (Sigmodon hispidus) zijn beruchte verspreiders. Deze ziekte kan ernstige gevolgen hebben, circa een jaar geleden zijn een aantal kampeerders in Yellowstone Park in de Verenigde Staten hieraan gestorven.
In Nederland komt HPS niet voor. Toch hebben wij hier ook een ziekte die door een virus uit de Hantavirus-familie wordt veroorzaakt. Dit virus komt vooral voor bij rosse woelmuizen (Myodes glareolus) die in het zuiden van Nederland voorkomen.
Knaagdieren kunnen ook besmet zijn met een parasiet die Toxoplasma gondii heet. Deze parasiet, wordt ook wel de kattenparasiet genoemd omdat hij zich alleen maar kan voortplanten in katten. Vooral voor zwangere vrouwen kan de parasiet risico opleveren, vandaar dat zwangere vrouwen nooit de kattenbak mogen scheppen.
Hoewel er geen gevaar bestaat voor directe overdracht van knaagdier naar mens, kan de parasiet op boerderijen wel worden overgedragen op aanwezig vee (bijv. varkens) als deze een knaagdier opeten. Het vlees van dat varken is dan besmet en vormt een mogelijk risico voor de voedselveiligheid.
Knaagdieren kunnen ook een aantal verschillende bacteriën bij zich dragen. Uit onderzoek blijkt dat in Nederland de bacteriën Leptospira (die kan leiden tot de Ziekte van Weil), Salmonella en Campylobacter in knaagdieren kunnen voorkomen. De eerstgenoemde bacterie zit in de urine van ratten en muizen, de laatste twee zijn vooral belangrijk bij de overdracht naar vee: hierdoor kunnen mensen ernstige voedselinfecties oplopen. Ook in dode dieren kunnen de bacteriën en virussen nog een tijdje doorleven!

Kakkerlakken.

In Nederland komen in gebouwen onder meer de Amerikaanse-, Australische, Bruinband en Oosterse kakkerlak voor, de meest voorkomende kakkerlak in Nederland is de Duitse kakkerlak
Duitse kakkerlakken (Blattella germanica L.) kunnen Salmonella met zich meedragen en kunnen daarom een risico vormen voor de voedselveiligheid. Onderzoekers hebben deze kakkerlakken voer gegeven met Salmonella erin en tot 7 dagen na de test werd de bacterie in de kakkerlakmest teruggevonden. Als deze mest bijvoorbeeld op bestek of werktafels in de horeca belandt, is er dus infectiegevaar! Ook kunnen ze astma veroorzaken of verergeren. In totaal zijn er tussen de 3500 en 4000 soorten kakkerlakken wereldwijd, waarvan er 50 als plaagdier bekend staan. Deze dieren hebben allemaal hun eigen favoriete leefklimaat.

Antwoord op: “Zijn ratten gevaarlijker voor je gezondheid dan kakkerlakken?”

Plaagdieren ( waaronder ratten, muizen en kakkerlakken) kunnen dus een gevaar vormen voor onze voedselveiligheid en de volksgezondheid.
Zowel van de rat als de kakkerlak kan men ziek worden, de mate waarin is hierboven omschreven.
Maar wie nu meer gevaar oplevert in vergelijking met de andere is dus niet duidelijk vast te stellen.
Eén ding is zeker, gezien het bovenstaande is het van groot belang om het ontstaan van plagen zoveel mogelijk te voorkomen en als er toch plagen ontstaan, deze te bestrijden. Met name in de voedingsmiddelenindustrie en horeca is een plaagdierbeheersplan een absolute must, de NVWA controleert hier niet voor niets scherp op.

Ziektes voorkomen die door plaagdieren overgebracht kunnen worden

Mega-Des heeft een verantwoord en overzichtelijk digitaal plaagdierbeheersplan opgesteld om plaagdieren te signaleren en indien nodig te elimineren. Ook verzorgt Mega-Des de controles op voedselveiligheid
In een omgeving waar voedsel wordt verwerkt, verpakt of opgeslagen en verkocht zijn plaagdieren absoluut ongewenst.

Vragen of ziektes en plaagdieren?

Voor meer informatie of een verzoek tot een vrijblijvend gesprek kunt u contact met ons opnemen.